بطور کلی برآورد هزینه طرح‌ها و پروژه‌ها در استاندارهای مختلف بر مبنای دقت و هدف موردنظر نسبت به سطوح متفاوت، همانند جدول ذیل طبقه‌بندی شده است.

در استانداردهای ANSI و PMBOK، برآورد هزینه در سه سطح کلی زیر تعریف شده است.

• Rough Order Magnitude (ROM) - (Accuracy : -30% to +50%)
• Budget Estimate - (Accuracy : -15% to +30%)
• Definite Estimate - (Accuracy : -5% to +15%)

در سطح اول، برآورد در مدت زمان کوتاه و بر اساس اطلاعات کلی از یک طرح یا پروژه نظیر محل جغرافیایی، نوع، ظرفیت و بدون انجام کارهای مقدماتی طراحی انجام می‌شود. این سطح، فقط در زمان شکل‌گیری ایده اولیه پروژه و تحلیل‌های مقدماتی (انتخاب آلترناتیوهای سرمایه‌گذاری، انتخاب آلترناتیوهای طراحی، امکان سنجی اولیه و...) کاربرد دارد.
در سطح دوم، نمودار جریانی و شماتیک طرح همراه با مشخصات تجهیزات اصلی آن مشخص شده است. معمولا در این مقطع، کارهای مهندسی تا سطح ۲٠ درصد پیشرفت داشته‌اند. کاربرد برآورد حاصل از این سطح می‌تواند در مطالعات امکان‌سجی اقتصادی و همچنین پیش‌بینی بودجه باشد.
در سطح سوم کارهای مهندسی تا سطوح بالای ۵٠ درصد پیشرفت داشته اند و جزئیات بخش‌های مختلف، یا نهایی شده‌اند و یا در حال تکمیل هستند. برآورد حاصل از این سطح برای تخصیص اعتبارات و برگزاری مناقصات قابل استفاده خواهد بود.

در استاندارهای مختلف روش‌های گوناگونی برای برآورد هزینه طرح‌ها و پروژه‌ها در سطوح ذکرشده فوق عنوان شده است که هر یک متکی بر شاخص‌ها، ضرایب و فاکتورهای خاص خود هستند. اما در استاندارد مدیریت پروژه (PMBOK-5th Edition) روش‌های کلی ذیل برای برآورد معرفی شده است که عبارتند از :

روش‌های پائین به بالا (Bottom-Up)

این روش بر مبنای طراحی دقیق مهندسی و تجزیه کامل اجزاء پروژه و حجم برآورد شده حاصل از آن انجام می‌شود. معمولا این نوع از برآورد، ارقام مندرج در فهرست‌های آحاد بهاء را ملاک قرار داده و از دقت نسبتا بالایی برخوردار می‌باشد ولی زمان بر و پرهزینه است که معمولا نیازهای سطح سوم (Definitive Estimate) را تامین می‌نماید.

روش‌های مقایسه‌ای (Analogous)

این روش معمولا بر مبنای تجربیات حاصل از پروژه‌های مشابه قبلی که در داخل یا خارج از سازمان انجام شده‌اند و یا اطلاعات هزینه‌ای منتشرشده، به‌دست می‌آیند. این روش کم‌هزینه و سریع است و می‌تواند پاسخگوی نیازهای سطوح اول و یا دوم (ROM & Budget Estimate) باشد.

روش‌های پارامتریک (Parametric)

این روش با استفاده از اطلاعات هزینه‌ای پروژه‌های گذشته، برآورد را براساس یک پارامتر خاص ارائه می‌دهد. مثلا برآورد هزینه احداث یک تانک ذخیره نفت‌خام به ازای هر بشکه. این نوع از برآورد، نیازهای کاربردی مربوط به سطوح اول و دوم (خصوصا اول) را تامین می‌نماید.

روش‌های ابتکاری (Heuristic)

این روش بر مبنای استفاده از تجربیات افراد خبره و قواعد کلی مورد قبول آنهاست و معمولا در سطح ١ مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در برخی منابع، از سه روش " مقایسه ای "، " پارامتریک " و " ابتکاری یا سرانگشتی " تحت عنوان روش‌های بالا به پائین یاد شده است.

هدف از ارائه این مجموعه، ایجاد رویه‌های مشخص و مدون برای برآورد هزینه طرح‌ها و پروژه‌ها در مرحله ایجاد و در سطوح ١ و ۲ (ROM & Budget Estimate) با محدوده دقت ٣٠+ درصد تا ۲٠- درصد است. بنابراین رویکرد اصلی در آن استفاده از اطلاعات و تجربیات حاصل از پروژه‌های گذشته (Historical Data) و همچنین قضاوت افراد خبره (Expert Judgment) می‌باشد.

به منظور تسهیل کار و امکان انجام آن، مجموعه طرح‌ها و پروژه‌های مهم شرکت ملی نفت ایران، بصورت کلی زیر طبقه‌بندی‌شده و مبنای کار قرار گرفته‌اند. همچنین ذکر این نکته حائز اهمیت است که در این مجموعه فرض بر این است که کلیه تعاریف و مراحل کاری ارائه‌شده در " نظام فنی و اجرایی طرح‌ها و پروژه‌های صنعت‌نفت " بر انجام کلیه طرح‌ها و پروژه‌ها حاکم است و شرح‌کار هر سرفصل مطابق عرف رایج تعریف‌شده در آن سرفصل می‌باشد و شامل موارد خاص نمی‌شود.

::. لینک دسترسی به سرفصل‌های ٩ گانه راهنمای برآورد هزینه طرح‌ها و پروژه‌های احداث :

• خطوط‌لوله دریا و خشکی
• مخازن ذخیره‌سازی هیدروکربور
• حفاری خشکی و دریا نسخه جدید
• تلمبه‌خانه‌های نفت و ایستگاه‌های تقویت فشارگاز نسخه جدید
• واحدهای فرآورش نفت‌خام و نمک‌زدایی
• پالایشگاه‌های گاز و واحدهای گاز و گازمایع (**)
• سکوهای دریایی (*)
• راه و ابنیه نسخه جدید
• نیروگاه‌ها، خطوط انتقال و پست‌ها

(*): این نسخه جهت اخذ نظرات بوده و قابل استناد نمی‌باشد.
(**): فایل راهنما در دست تهیه می‌باشد.