• تغییر اقلیم

    تغییر اقلیم

    افزایش درجه حرارت کره زمین، انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری به‌واسطه آن، افزایش غلظت دی‌اکسیدکربن جو، وقوع سیلاب‌ها، طوفان‌های گرمسیری، خشکسالی، افزایش سطح دریا، از دست‌رفتن کلاهک یخی قطبین، کندشدن رشد اقتصاد جهانی به‌واسطه پایدار کردن خروج دی‌اکسیدکربن و...

  • فعالیت‌های بین‌المللی برای مبارزه با تغییر اقلیم

    فعالیت‌های بین‌المللی در راستای مبارزه با تغییر اقلیم

    نظر به اینکه افزایش گازهای گلخانه‌ای ناشی از افزایش فعالیت بشر، عامل اصلی گرم‌شدن کره زمین محسوب می‌شود، از سال ١٩٧٢ تاکنون، معاهدات مختلفی در راستای کاهش نشر و حفاظت از کره زمین در سطح بین‌المللی مورد تصویب قرار گرفته است که در اغلب آن‌ها کشورهای توسعه‌یافته متعهد به کاهش نشر شده‌اند.

  • مکانیزم توسعه پاک

    مکانیزم توسعه پاک

    هدف از این مکانیزم کمک به کشورهای درحال توسعه جهت دستیابی به توسعه پایدار و کمک به هدف نهایی کنوانسیون تغییر اقلیم و مساعدت به کشورهای توسعه‌یافته برای نیل به تعهدات کاهش نشر می‌باشد.

تغییر اقلیم
فعالیت‌های بین‌المللی مبارزه با تغییر اقلیم
مکانیزم‌های کاربردی مقابله با تغییر اقلیم برای کشورهای درحال توسعه
تاریخچه کمیته مکانیزم توسعه پاک و وضعیت پروژه‌ها در قالب مکانیزم توسعه پاک
مدیریت برنامه‌ریزی تلفیقی و وظایف در حوزه تغییر اقلیم
همایش‌ها و پیوندها

هر تغییر مشخص در الگوهای مورد‌انتظار برای وضعیت میانگین آب‌و‌هوایی که در طولانی مدت در یک منطقه رخ دهد را "تغییرات اقلیمی" گویند که یکی از مسایل مهم و مطرح جهانی در قرن ۲١ است و پیامدهای جدی زیست‌محیطی، اقتصادی و سیاسی را به‌دنبال دارد. عوامل مختلفی پدیده تغییر اقلیم را تسریع می‌کند که اهم آن‌ها عبارتند از:‌‍

  • تولید هواویزه‌‌ها (آیروسول‌‌ها)
  • تغییر در ضریب انعکاس زمین
  • آلودگی حرارتی
  • انتشار روز افزون گازهای گلخانه‌ای

انقلاب صنعتی به‌دلیل نیاز و استفاده از انرژی و انواع سوخت فسیلی و افزایش جمعیت و به‌موازات آن افزایش مصرف انرژی‌های تجدیدناپذیر پیامدهای گوناگونی از جمله افزایش گازهای گاخانه‌ای و گرم‌شدن تدریجی آب‌و‌هوا، کمبود آب و... را به‌همراه داشته است. افزایش گازهای گلخانه‌ای در جو باعث افزایش گرمایش جهانی و تغییر و تحول در نظام آب‌و‌هوایی کره زمین شده است. این تغییرات که به‌صورت ذوب یخ‌ها در قطب‌ها، افزایش سطح آب‌های بین‌المللی، تغییر الگوهای بارش قاره‌ها، ایجاد خشکسالی و موارد دیگر خود را نمایان می‌کند، تبعات فراوانی به‌دنبال دارد. افزایش سیلاب و خشکسالی، فقر، تهدید محصولات کشاورزی، تاثیر بر مهاجرت‌های درون و برون مرزی، تاثیر بر مرزهای جغرافیایی و سیاسی، تهدید سلامت بشر، گسترش بیماری‌های واگیردار و خطرناک.

تغییر اقلیم در کشور ایران موجب تغییرات آشکاری در فراسنج‌های اقلیمی ایران شده است:

  • در ۵٠ سال اخیر میانگین دمای کشور با شیبی حدود 0.4 درجه سانتی‌گراد بر دهه افزایش یافته است. در برخی ایستگاه‌های هواشناسی کشور، نرخ افزایشی دمای کمینه تا ۴برابر بیش از نرخ افزایشی دمای بیشینه به ثبت رسیده است. این وضعیت در کلان شهرهای رو‌به توسعه به‌سبب شکل‌گیری پدیده جزیره گرمایی بارزتر است.
  • تغییرات بارش در دوره موردبررسی نشان از کاهش آن با شیب ١١ میلی‌متر بر دهه را دارد. بارش در شمال‌غرب و غرب کشور به‌شکل معنی‌داری کاهش یافته است. علاوه‌بر این، تبخیر و نیاز آبی بالقوه با شیب ۵۴ میلی‌متر بر دهه افزایش یافته است.
  • تعداد ساعات آفتابی به طور میانگین، ١١ ساعت بر سال افزایش یافته است.
  • میانگین سرعت باد در بسیاری از نقاط کشور علی‌الخصوص در شهرهای بزرگ، علاوه‌بر نوسانات شدید دارای روند کاهشی نیز بوده است.

چشم‌انداز تغییر اقلیم کشور تا انتهای قرن ۲١ میلادی با استفاده از سناریوهای گزارش پنجم هیات بین‌الدولی تغییر اقلیم (IPCC١)، در سازمان هواشناسی کشور شبیه‌سازی شده است:

  • به‌استثنای سناریوی خوشبینانه در سه سناریوی دیگر، میانگین بارش از مدیترانه تا افغانستان کاهش می‌یابد. درصورت عدم پایبندی کشورها به توافق‌نامه سال ۲٠١۵ تغییر آب‌و‌هوای پاریس، کاهش بارش در غرب ایران تا ۲٠ درصد و در سوریه، اردن، فلسطین و عراق تا ٣٠ درصد درمقایسه با بلندمدت خواهد بود. در منطقه جنوب‌شرقی کشور احتمال افزایش بارش وجود دارد ولی رفتار بارش‌ها در این منطقه به‌صورت ناگهانی و سیل‌آسا خواهد بود.
  • میانگین دمای کشور درصورت عدم پایبندی به توافقنامه پاریس در حدود 2.5 و درصورت پایبندی به آن 1.3 درجه سانتی‌گراد نسبت به دوره ۲٠٠۵-١٩۸٦ افزایش می‌یابد. از نظر منطقه‌ای بیشترین کاهش بارش به‌ترتیب در منطقه زاگرس و شمال‌غرب خواهد بود و منطقه زاگرس با بیشترین افزایش دما نیز مواجه خواهد شد.

از پیامدهای تغییر اقلیم در ایران می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

  • افزایش رخدادهای مخاطرات جوی-اقلیمی
  • وقوع بارش‌های سنگین و غیرمترقبه (علی‌رغم کاهش میانگین بارش)
  • افزایش رخداد توفان
  • کاهش عملکرد محصولات زراعی و باغی
  • کاهش امنیت غذایی
  • حذف یا جابجایی برخی گونه‌های جانوری و گیاهی
  • افزایش انواع بیماری‌های انسان، دام و گیاه
  • کاهش تنوع زیستی و موجودات دریایی
  • کاهش چشمگیر پهنه‌های اقلیم مرطوب و افزایش انواع بیماری‌های مناطق گرمسیری مانند مالاریا
  • افزایش ریسک سرمایه‌گذاری در بخش‌های کشاورزی
  • افزایش هزینه حوادث غیرمترقبه
  • افزایش مهاجرت از مناطق درمعرض مخاطرات اقلیمی

پیدایش و گسترش نظریه تغییر اقلیم، ابتدا در محافل علمی و با هدف افزایش دانسته‌ها درمورد جو و پدیده گلخانه‌ای آغاز شد. اندازه‌گیری‌های دقیق در نقاط دور افتاده زمین مانند "مونالوآ" در‌هاوایی نشان داد که غلظت دی‌اکسیدکربن یعنی تراکم مهم‌ترین گاز گلخانه‌ای درحال افزایش است. در دهه‌های ١٩٧٠ و ١٩٨٠، دانشمندان توانستند مدل‌های کامپیوتری کامل‌تری از اتمسفر بسازند که هرچند هنوز موردتردید است، اما اعتماد عمومی نسبت به گرم‌شدن زمین و پیامدهای آن‌را بالا برده ‌است. آکادمی علوم آمریکا در سال ١٩٧٩ پس از بازنگری این مدل‌ها اعلام کرد که درصورت افزایش غلظت دی‌اکسیدکربن در جو، تردیدی نیست که اقلیم جهان دچار دگرگونی خواهد شد و این دگرگونی نباید به‌هیچ وجه دست‌کم گرفته شود. در اولین کنفرانس جهانی اقلیم در سال ١٩٧٩، تغییر آب‌و‌هوا به‌عنوان یک مشکل جدی مطرح شد.

کشف حفره ازن و نسبت دادن آن به انتشار کلروفلوروکربن‌ها به‌وضوح نشان داد که فعالیت‌های انسان می‌تواند بر جو و محیط‌زیست زمین اثرات عمیق و نامطلوبی بر جا گذارد. بدین ترتیب توجه عمومی بیش از پیش به محیط‌زیست و به‌ویژه جو این سیاره جلب شد.

موج گرما در آمریکای شمالی و خشکسالی تابستان ١٩٨٨ در این قاره، نظریه‌های مربوط به گرمایش گلخانه‌ای را به‌ویژه در آمریکا و کانادا بر سر زبان‌ها انداخت. در نتیجه در کنفرانسی که در ژوئن سال ١٩٨٨ توسط دولت کانادا در شهر تورنتو برگزار شد، شرکت‌کنندگان خواستار کاهش ٢٠درصدی انتشار دی‌اکسیدکربن تا سال ٢٠٠٥ میلادی، تشکیل کنوانسیونی فراگیر در ارتباط با حفاظت از جو و ایجاد صندوق بین‌المللی ویژه‌ای برای تامین بخشی از اعتبارات موردنیاز از راه دریافت مالیات بر مصرف سوخت‌های فسیلی شدند.

در اواخر دهه ٨٠ و اوایل دهه ٩٠ کنفرانس‌های متعددی با حضور کارشناسان و مسئولین کشورها برگزار شد. به‌دنبال برگزاری کنفرانس‌های مزبور و افزایش شواهد علمی مبنی بر تغییر اقلیم، توجه بین‌المللی بر اتخاذ یک اقدام جدی برای برون رفت از معضل کنونی جلب شد.

سال ١٩٨٨ نقطه عطفی در روند پیدایش رژیم تغییر اقلیم بود. تا آن زمان موضوع تغییر اقلیم به‌طور عمده از سوی فعالان غیردولتی و دانشمندان جهان مطرح و اداره می‌شد، اما در این سال موضوع به‌صورت یک مقوله بین دولت‌ها در آمد.

دومین کنفرانس جهانی اقلیم با تاکید بر لزوم ایجاد یک چارچوب حقوقی برای پدیده تغییر آب‌و‌هوا در سال ١٩٩٠ تشکیل شد. این کنفرانس مهم توسط WMO۲ ،UNEP٣ و سایر سازمان‌های بین‌المللی برگزار شد و مذاکرات و بحث وزرای ١٣٧ کشور جهان به‌همراه اتحادیه اروپا را برجسته ساخت. اعلامیه نهایی که پس از مذاکرات فراوان تهیه شد، هیچگونه هدف بین‌المللی مشخصی را برای کاهش میزان انتشارات در بر نداشت. هر چند که این اعلامیه از تعدادی از اصولی که بعدها در کنوانسیون تغییر اقلیم مطرح شد، حمایت می‌کرد. این اصول درباره تغییر آب‌و‌هوا به‌عنوان "موضوع اصلی بشریت" لزوم رعایت حقوق مساوی، وظایف مشترک ولی متفاوت کشورها در سطوح مختلف توسعه پایدار و اصول حفاظت می‌باشند.

مجمع عمومی سازمان ملل آغاز مذاکرات مربوط به معاهده را در دسامبر سال ١٩٩٠ اعلام کرد. کمیته مذاکرات بین‌الدول کنوانسیون تغییر آب‌و‌هوا (FCCC/INC۴) از فوریه ١٩٩١ تا مه ١٩٩٢، ٥ جلسه برگزار کرد. این کمیته موظف بود تا ژوئن ١٩٩٢، یعنی زمان برگزاری اجلاس جهانی ریو نتیجه مذاکرات را اعلام نماید. به این ترتیب، مذاکره کنندگان از ١٥٠ کشور طی ١٥ ماه ،در ٩ مه ١٩٩٢،کنوانسیون را در نیویورک نهایی کردند.

کنوانسیون تغییر آب‌و‌هوا در سال ١٩٩٢ در ریودوژانیرو توسط ١٩٧ کشور (به‌همراه اتحادیه اروپا) امضا شد. اجلاس جهانی ریو،٢٠ سال پس از اجلاس استکهلم (١٩٧٢) که لزوم ایجاد یک خط مشی زیست‌محیطی همزمان در کشورها را مطرح کرد، بزرگ‌ترین گردهمایی سران کشورها در زمینه حفظ محیط‌زیست و توسعه پایدار به‌شمار می‌آید. دستورکار ٢١، اعلامیه ریو، کنوانسیون تنوع زیستی و اصول جنگل از دیگر دستاوردهای این اجلاس بودند.

چنانکه پیشتر ذکر شد؛ کنوانسیون تغییر آب‌و‌هوا در سال ١٩٩٢ در اجلاس ریو با هدف تثبیت غلظت گازهای گلخانه‌ای ناشی از فعالیت‌های صنعتی در سطحی که از آسیب‌های ناشی از تغییرات اقلیمی بر زندگی انسان و حیات روی زمین بکاهد، تدوین و از سال ١٩٩٤ اجرایی گردید. اهم اهداف کنوانسیون و فعالیت‌های مرتبط با آن به قرار زیر است:

  • تثبیت غلظت گازهای گلخانه‌ای در جو در سطحی که از اثرات خطرناک فعالیت‌های بشر بر سیستم اقلیم جلوگیری نماید
  • ارائه گزارش دوره‌ای وضعیت ملی تغییر آب‌و‌هوا به کنوانسیون، توسط کلیه کشورهای عضو
  • تهیه میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای و جذب توسط چاهک‌ها بصورت دوره‌ای
  • تنظیم و اجرای برنامه‌های کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای
  • همکاری و توسعه روشهای انتقال تکنولوژی برای کاهش انتشار در بخش‌های مختلف انرژی، حمل‌و‌نقل، صنعت، کشاورزی، جنگل و زایدات جامد و مایع
  • همکاری منطقه‌ای و بین‌المللی درتهیه روش‌های تطبیق با پدیده تغییر آب‌و‌هوا
  • در نظر گرفتن موضوع تغییر آب‌و‌هوا در سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های توسعه

تعهدات در این کنوانسیون عبارتند از:

  • تعهدات کشورهای توسعه‌یافته:
    • کاهش انتشارات
    • تامین منابع مالی و انتقال فناوری
    • ظرفیت‌سازی در کشورهای درحال توسعه
    • گزارش‌دهی موجودی انتشارات و اقدامات ملی
  • تعهدات کشورهای درحال توسعه:
    • گزارش‌دهی دوره‌ای انتشارات و اقدامات

در راستای اجرای تعهدات فوق، گزارش طرح ملی تغییر اقلیم طی سال‌های ١٣٩٦، ١٣۸٩، ١٣۸۴ در ۵ بخش ذیل تهیه و ارسال شده است:

  • گزارش وضعیت ملی (National Circumstances Report)
  • گزارش موجودی انتشار (National GHGS Inventory)
  • گزارش روش‌های کاهش انتشار (National GHGS Mitigation Policies)
  • گزارش ارزیابی آسیب‌پذیری و سازگاری (Vulnerability & Adaptation Assessment)
  • گزارش استراتژی‌های ملی پیشنهادی درقبال تغییر اقلیم (National Proposed Strategies to Address Climate Change)

خاطر نشان می‌سازد، آرمان‌های توسعه پایدار که در وب‌سایت سازمان ملل-جمهوری اسلامی ایران درخصوص تغییر اقلیم درج شده است، به‌شرح زیر می‌باشند:

  • تقویت تاب‌آوری و ظرفیت قابل‌انطباق با مخاطرات اقلیمی و بلایای طبیعی در همه کشورها
  • گنجاندن تدابیر اتخاذشده درمورد تغییرات اقلیمی در سیاست‌‌های ملی، راهبرد و برنامه‌ریزی‌ها
  • بهبود آموزش، اطلاع‌رسانی و ظرفیت‌های انسانی و نهادی در کاهش اثرات اقلیمی، سازگاری، کاهش اثرات و هشدار زودهنگام
  • اجرای تعهد کشورهای توسعه‌یافته عضو "کنوانسیون چارچوب ملل متحد درمورد تغییر اقلیم" برای هدف استفاده مشترک از سالانه ١٠٠ میلیارد دلار از همه منابع، برای پاسخگویی به نیازهای کشورهای درحال توسعه درچارچوب اقدامات برای کاهش معنادار و شفافیت در اجرا و عملیاتی‌سازی کامل "صندوق اقلیم سبز" از راه سرمایه‌گذاری هرچه زودتر در آن
  • ترویج سازوکارهایی برای افزایش ظرفیت جهت برنامه‌ریزی و مدیریت موثر مربوط به تغییرات اقلیمی، در کشورهای کمتر توسعه‌یافته و کشورهای جزیره‌ای کوچک درحال توسعه، از جمله تمرکز بر زنان، جوانان، جوامع محلی به حاشیه رانده‌شده

کنوانسیون تغییر آب‌و‌هوا در ٢١ مارس ١٩٩٤، ٩٠ روز پس از تصویب آن در ٥٠ کشور، اجرایی گردید. روز ٢١ سپتامبر همان سال نیز کشورهای توسعه‌یافته عضو کنوانسیون، گزارش‌های ملی خود را درمورد استراتژی‌های تغییر آب‌و‌هوا به کنوانسیون ارائه کردند.

:. COP۵: کمیته مذاکرات بین‌الدول (FCCC/INC۴) کارهای مقدماتی خود را در قالب ٦ جلسه بحث در موارد مربوط به تعهدات، آماده‌سازی مکانیزم مالی، پشتیبانی مالی و فنی از کشورهای درحال توسعه و موضوعات علمی و رویه‌های اجرایی ادامه داد. این کمیته پس از جلسه یازدهم (جلسه نهایی) خود در فوریه ١٩٩٥ منحل شد و در قالب کنفرانس اعضاء متعهد به کنوانسیون تغییر آب‌و‌هوا (COP۵) به‌کار خود ادامه داد.

کنفرانس اعضاء بالاترین مرجع رسمی کنوانسیون است که با حضور نمایندگان عالی‌رتبه و کارشناسان کشورهای مختلف تشکیل می‌گردد و تصمیمات آن لازم الاجراست. از سال ١٩٩٥ تاکنون کنفرانس اعضاء ۲٦ بار در شهرهای مختلف جهان، با شرکت هزاران نفر تشکیل شده و کلیه تصمیمات آن در سایت سازمان ملل به نشانی « www.unfccc.int » درج شده است.

:. SBI٦: رکن فرعی اجرایی مرکز اصلی تمام اقداماتی است که تحت کنوانسیون تغییر اقلیم، پروتکل کیوتو و توافق‌نامه پاریس انجام می‌شود. چارچوب‌کاری آن براساس ٦ اصل تنظیم و باهدف ترغیب اعضا به اجرای این اصول، رویه‌ها و فرایندهایی را توسعه داده است. این ٦ اصل شامل:

  • شفافیت (Transparency)
  • کاهش انتشار (Mitigation)
  • سازگاری (Adaptation)
  • تامین مالی (Finance)
  • فناوری (Technology)
  • ظرفیت‌سازی (Capacity-Building)

:. SBSTA٧: رکن فرعی علمی-فنی یکی از دو رکن مهم کنوانسیون محسوب می‌شود که توسط COP۵ و CMP تاسیس شد. این نهاد عملکرد COP۵،CMP۸ و CMA٩ را که از طریق اطلاعاتی که بر پایه علم و فناوری گردآوری‌شده و مرتبط با کنوانسیون، پروتکل کیوتو و توافق‌نامه پاریس است، پشتیبانی می‌کند.

زمینه‌های اصلی SBSTA٧ شامل اثرات، آسیب‌پذیری و سازگاری با تغییر اقلیم، پیشبرد، توسعه و انتقال فناوری‌های دوستدار محیط‌زیست جهت بهبود چارچوب‌های آماده‌سازی و بازنگری موجودی انتشار گازهای گلخانه‌ای کشورهای ضمیمه ١ می‌باشند. نقش مهم دیگر SBSTA٧ برقراری ارتباط میان دستاوری علمی از مراجع متخصص مثل IPCC١ با جهت گیری‌های COP۵ می‌باشد.

:. IPCC١: هیات بین‌الدول تغییر اقلیم (IPCC١) در سال ١٩۸۸ به‌طور مشترک توسط سازمان هواشناسی جهانی (WMO۲) و برنامه محیط‌زیست سازمان ملل (UNEP٣) تاسیس شد. متشکل از هزاران دانشمند و متخصص می‌باشد و هدف از این نهاد کمک به دولت‌ها (در تمامی سطوح) است که با استفاده از اطلاعات علمی بتوانند برای سیاست‌های توسعه‌‌ای منطبق با اقلیم فعالیت کنند.

IPCC١ تنها نهاد سازمان ملل متحد است که مسئولیت علمی بررسی تغییر اقلیم را برعهده دارد و گزارش‌های آن مبنای تصمیمات سازمان ملل قرار می‌گیرد. تاثیر‌گذاری این نهاد بر روند اقدامات مقابله با تغییر اقلیم به‌طور شماتیک در زیر نشان داده شده است:

آخرین وضعیت و پیش‌بینی‌های بلندمدت اقلیم

[ شکل ١- آخرین وضعیت و پیش‌بینی‌های بلندمدت اقلیم. موسسه جغرافیای تهران.آذر ١٤٠٠ ]

پروتکل کیوتو در سومین اجلاس اعضاء متعهدین (COP3) مورخ ١١ دسامبر ١٩٩٧ در کیوتو ژاپن تصویب و به‌مدت یکسال جهت امضای کشورها و اعضای کنوانسیون باز گذاشته شد. اعضای پروتکل کیوتو به دو دسته تقسیم می‌شوند:

  • کشورهای ضمیمه ١ که متعهد به کاهش نشر هستند
  • کشورهای غیرضمیمه ١ که تاکنون تعهدی برای آن‌ها در راستای کاهش نشر در نظر گرفته نشده است

از اهداف اساسی پروتکل، ایجاد ساختار اجرایی مناسب برای حصول به اهداف کنوانسیون و نیز تقویت تعهدات کشورهای پیوست I کنوانسیون در کاهش انتشار و انتقال کمک‌های فنی و مالی به کشورهای درحال توسعه و کشورهایی که به‌شدت متاثر از آثار تغییر اقلیم هستند (ماده ٨.٤ تا ١٠.٤ کنوانسیون) می‌باشد. شماتیک هدف پروتکل کیوتو برای کاهش انتشار، در شکل ١ نشان داده شده است.

شماتیک هدف پروتکل کیوتو در کاهش انتشار

[ شکل ١– شماتیک هدف پروتکل کیوتو در کاهش انتشار ]

هر یک از اعضاء‌ ضمیمه I به‌طور مستقل یا مشترک توسط پروتکل کیوتو متعهد شده‌اند که انتشار گازهای گلخانه‌ای را حذف و یا کاهش دهند؛ به‌طوریکه میزان انتشار ٦ گاز گلخانه‌ای کشورهای توسعه‌یافته در محدوده سال‌های ٢٠١٢-٢٠٠٨ به ٥درصد زیر سطح انتشار سال ١٩٩٠ کاهش یابد. تعهدات هر یک از کشورهای توسعه‌‌یافته در ضمیمه B پروتکل آورده شده است که محدوده این تعهدات از ٨درصد کاهش (کشورهای اتحادیه اروپا) تا ١٠درصد افزایش (جزایر کوچک) نسبت به سطح انتشار سال ١٩٩٠ می‌باشد.

بنابر شرایط تعیین‌شده در ماده ٢٥ کنوانسیون تغییر آب‌و‌هوا، سه ماه پس از امضای پروتکل، کشوری که میزان انتشار کشورهای ضمیمه ١ امضاکننده پروتکل را به بیش از ٥٥درصد سطح انتشار سال ١٩٩٠ این کشورها برساند پروتکل کیوتو باید اجرایی می‌شد. لذا با الحاق روسیه به پروتکل کیوتو در اواسط ماه نوامبر سال ٢٠٠٤، میزان انتشار کشورهای ضمیمه ١ امضاکننده پروتکل به 6.61درصد رسیده و پروتکل در تاریخ ١٦ فوریه ٢٠٠٥ اجرایی شد. لذا اجلاس بعدی اعضاء اولین جلسه پروتکل نیز بود که در تاریخ ٧ تا ١٨ نوامبر ٢٠٠٥ برگزار شد.

جمهوری اسلامی ایران در سال ١٣٧٥، با تصویب مجلس شورای اسلامی و تایید شورای نگهبان به عضویت کنوانسیون تغییرات آب‌و‌هوا درآمد. قانون الحاق ایران به پروتکل کیوتو نیز در سال ١٣٨٤ به تایید شورای نگهبان رسید. کشور ما به‌دلیل قرار گرفتن در بین کشورهای درحال توسعه، در دوره اول تعهد (٢٠١٢-٢٠٠٨) اجباری برای کاهش انتشارات خود ندارد.

ماده ٢ پروتکل اعضای متعهد به پروتکل را جهت حصول به تعهدات کاهش انتشار خود در سطح ملی به گسترش اقدامات زیر ترغیب نموده است:

  • بهینه‌سازی مصرف سوخت
  • استفاده بیشتر از انرژی‌های تجدیدپذیر
  • گسترش تکنولوژی‌های جدید
  • اصلاح روش‌های جنگلداری و کشاورزی

همچنین، کشورها سیاست‌ها و اقدامات مختلفی را مانند مالیات بر کربن، برنامه‌های بهبود تکنولوژی، تدوین نظام‌نامه‌ها و برنامه تجارت انتشار در سطح ملی پیگیری می‌نمایند. همچنین پروتکل کیوتو جهت کاهش انتشار و تسهیل انجام تعهدات کشورهای توسعه‌یافته، مکانیزم‌های انعطاف‌پذیری تحت عنوان مکانیسم‌های مبتنی بر بازار در ماده ١٢ و سایر مواد تنظیم نموده است.

بر اساس پروتکل کیوتو، اعضای متعهد می‌توانند با اجرای پروژه‌ها در سایر کشورها، سیاست‌های کاهش انتشار را از لحاظ اقتصادی توجیه‌پذیر نمایند. بدین منظور پروتکل کیوتو سه مکانیزم انعطافی را جهت کمک به اعضا به‌منظور نیل به اهدافشان پیش‌بینی کرده است. تجارت نشر (ماده ١٧)، اجرای مشترک (ماده ٦)، و مکانیزم توسعه پاک (ماده ١٢).

  • تجارت نشر (ET١٠): باتوجه به اینکه کشورهای صنعتی تحت پروتکل کیوتو متعهد به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای هستند (هر دو کشور دارای تعهدات مستقل هستند) در راستای این تعهدات اگر کشوری نتواند سهم خود را در کاهش انتشار برآورده نماید می‌تواند از کشورهای صنعتی دیگر که بیش از سهم تعهد خود کاهش انتشار داشته‌اند، مجوز انتشار را خریداری نمایند که این موضوع را تجارت نشر گویند
  • اجرای مشترک(JI١١): پروژه‌های هستند که باتوجه به تجارب تکنولوژی کشورها، به‌منظور اجرای تعهدات یا اخذ گواهی توسط برخی از کشورهای صنعتی در سایر کشورهای توسعه‌یافته اجرا می‌گردد. (هر دو کشور از مجموعه کشورهای ضمیمه ١ هستند)
  • مکانیزم توسعه پاک (CDM١٢): همکاری مابین کشورهای صنعتی وکشورهای درحال توسعه (یک کشور ضمیمه ١ و یک کشور غیرضمیمه ١) برای اجرای یک پروژه در کشور درحال توسعه که منجر به کاهش نشر گازهای گلخانه‌ای می‌شود. در این حالت به‌ازای هر تن کاهش نشر حاصل از انجام پروژه یک گواهی کاهش نشر تحت عنوان (CERs١٣) از سوی سازمان ملل تعلق می‌گیرد که کشورهای توسعه‌یافته با خرید آن‌ها می‌توانند سهیمه اجباری خود در کاهش نشر گازهای گلخانه‌ای را تامین نمایند.

مهم‌ترین نشست‌های کنفرانس اعضاء در راستای تداوم پروتکل کیوتو عبارتند از:

  • پیمان مراکش (COP7 - اکتبر/ نوامبر 2001):
    • تصریح در روش‌های اندازه‌گیری میزان انتشار، کاهش و جذب دی‌اکسید کربن توسط چاهک‌ها در حوزه تعهدات پروتکل کیوتو
    • شفاف‌سازی چگونگی انجام مکانیزم‌های همکاری‌های مشترک در قالب پروژه و سیستم تجارت انتشار و قوانین لازم برای اطمینان از پایبندی به تعهدات
    • تاسیس صندوق ویژه تغییر آب‌و‌هوا برای کمک به کشورهای درحال توسعه و کمتر توسعه‌یافته برای تطبیق با عواقب تغییر اقلیم، به‌دست آوردن تکنولوژ‌ی‌های پاک و محدودسازی میزان انتشار
    • تاکید بر تامین مالی برنامه‌ها و پروژه‌های مربوط به سازگاری از طریق صندوق سازگاری (Adaptation Fund)
  • کنفرانس مونترال/ کانادا (COP11 - 2005):
    • تشکیل کارگروه ویژه درخصوص تعیین تعهدان بیشتر برای کشورهای ضمیمه ١ برپایه بند ٣ پارگراف ٩ پروتکل کیوتو AWG-KP١۴
    • تشکیل کارگروه ویژه درخصوص همکاری‌های بلندمدت AWG-LCA١۵
  • کنفرانس بالی (COP13 - دسامبر 2007):
    • تصویب برنامه عمل بالی یا نقشه‌راه بالی١۸ در ۵ محور ذیل:
      • دیدگاه مشترک (Shared Vision)
      • اقدامات بیشتر برای کاهش انتشار (Mitigation)
      • اقدامات بیشتر برای سازگاری با تغییر اقلیم (Adaptation)
      • مکانیزم‌های مالی (Financial Mechanism)
      • انتقال تکنولوژی (Technology Transfer)
    • ایجاد موسسات با ساختاری موثرتر برای حمایت از فعالیت‌های مرتبط با انتقال تکنولوژی
    • درخواست از GEF١٦ برای حمایت از انتقال تکنولوژی
    • تصریح بر رژیم تعهدات آتی در کشورهای صنعتی بعد از ۲٠١۲
    • موافقت امریکا برای مشارکت بیشتر در مذاکرات آتی جهانی
  • کنفرانس پوزنان (COP14 - 2008):
    • درخواست کنفرانس اعضا برای مشارکت بالاتر در تامین مالی GEF١٦ در دوره پنجم خود
    • تاکید کشورهای درحال توسعه بر نگرانی‌های خود درمورد چهارچوب تخصیص منابع، نحوه دسترسی کشورهای کمتر توسعه‌یافته و...
    • شفافیت عملکرد GEF١٦
  • کنفرانس کپنهاگ (COP15 - 2009):
    • حضور فعال ایران در سطح ریاست‌جمهوری و بازتاب مثبت از حضور ایران
    • تقاضای ایران برای اختصاص ١٠درصدی هزینه‌های نظامی کشورهای توسعه‌یافته برای عمل به تعهدات خود و به پاکسازی زمین
    • درخواست کنفرانس برای تعهدات بیشتر کشورهای ضمیمه ١
    • ارائه راهنمایی بیشتر درمورد CDM١٢
    • تضعیف CDM١٢
  • کنفرانس کنکون (COP16 - 2010):
    • ایجاد سیستم ثبت اقدامات کشورهای درحال توسعه برای تطبیق فعالیت‌های صورت‌گرفته با میزان حمایت‌های مالی/ فنی دریافتی
    • تقویت مکانیزم توسعه پاک برای جذب سرمایه و تکنولوژی
    • اختصاص ٣٠ میلیارد دلار در قالب صندوق سبز اقلیم٢٣ از سوی کشورهای صنعتی برای اقدامات تغییر اقلیم در کشورهای درحال توسعه و افزایش این اعتبار به ١٠٠ میلیارد دلار تا سال ۲٠۲٠
    • تاسیس چهارچوب سازگاری کنکون جهت برنامه‌ریزی و اجرای بهتر پروژه‌های سازگار در کشورهای درحال توسعه از طریق حمایت‌های فزاینده مالی/ فنی
    • ایجاد کمیته اجرایی تکنولوژی و مرکز شبکه تکنولوژی‌های تغییر اقلیم در راستای حمایت از اقدامات سازگاری و کاهش انتشار
  • کنفرانس دوربان (COP17 - 2013):
    • تمدید پروتکل کیوتو به‌مدت ۵ سال
    • الزام برای کشورهای توسعه‌یافته مبنی‌بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای خود به‌میزان ۲۵ تا ۴٠درصد تا سال ۲٠۲٠
    • توافق درخصوص دستیابی به یک هدف جهانی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تا سال ۲٠۵٠
    • تاسیس کارگروه ویژه برنامه دوربان برای ایجاد پیمانی جدید و فراگیرتر از پروتکل کیوتو که تمام کشورهای توسعه‌یافته از جمله امریکا و درحال توسعه مانند چین و هند را دربر گیرد
  • کنفرانس دوحه (COP18 - 2012):
    • توافق بر سر دوره دوم اجرای پروتکل کیوتو از ۲٠١۲ تا ۲٠۲٠
    • تعداد کشورهای دارای تعهد الزام‌آور کاهش انتشار به ٣٧ کشور رسید
    • اهداف کاهش انتشار کشورها به‌روزرسانی شد
  • کنفرانس پاریس (COP21 - 2015):

    توافق‌نامه پاریس به‌عنوان یکی از برنامه‌های توسعه پایدار در سال ۲٠٣٠، طی مذاکرات میان ١٩۵ کشور جهان تعریف و تثبیت شد. هدف از اجرای این توافق‌نامه عبارتند از:

    • برداشتن گامی موثر درجهت کاهش گرمایش جهانی (از طریق کاهش میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای با تاکید بر دی‌اکسید کربن تحت تاثیر فعالیت‌های انسان)، برای جلوگیری از افزایش 1.5 تا ۲ درجه‌ای کره زمین
    • افزایش تاب‌آوری و توان سازگاری در قبال تغییرات اقلیمی و کاهش ریسک تهدید امنیت غذایی
    • برقراری جریان گردش مالی درجهت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و سازگاری با تغییر اقلیم
    • توسعه همکاری‌ها در جهت ظرفیت‌سازی و دسترسی به منابع مالی و فناوری
    • متکی‌بر اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت کشورها

    برای موفقیت توافق‌نامه پاریس بر اتحاد تمام کشورهای توسعه‌یافته و درحال توسعه تاکید شد، از این‌رو مقرر شد هر کشور جهت اعلام آمادگی برای مشارکت، برنامه مشارکت ملی (National Determined Contribution) خود را جهت پیشبرد اهداف توسعه جهانی ارائه دهد.

  • کنفرانس گلاسکو (COP26 - 2021):
    • از آنجا که در توافق‌نامه پاریس هدف از فعالیت‌های بین‌المللی مقابله با تغییر اقلیم، دستیابی به تثبیت افزایش دمای جهانی (حداکثر بین 1.5 تا ۲ درجه‌ سانتی‌گراد افزایش تا پایان قرن) می‌باشد، کنفرانس اعضا در گلاسکو همچنان کاهش انتشار را محور اصلی قرارداد و حداکثر افزایش دما تا 1.5 درجه سانتی‌گراد تا پایان قرن به‌عنوان هدف نهایی درنظر گرفته است
    • موضوع سازگاری در راس همه موضوعات مطرح شد، ولی چشم‌انداز تامین مالی اقدامات سازگاری که از مطالبات کشورهای درحال توسعه است، همچنان کمرنگ است
    • موضوع کاهش تدریجی استفاده از زغال‌سنگ از دیگر تصمیمات کنفرانس گلاسکو بود
    • تدوین برنامه‌ای برای جبران خسارات ناشی از تغییر اقلیم (Loss & Damage) که از کشورهای پیشرفته می‌خواهد منابع مالی موردنیاز را برای جبران خسارات پیش‌آمده در کشورهای درحال توسعه فراهم کنند
    • از آنجاکه کمتر از یک‌سوم اعتبارات صندوق‌های مختلف مالی تغییر اقلیم به پروژه‌های سازگاری اختصاص یافته است، از کشورهای توسعه‌یافته در‌خواست شد تا سال ۲٠۲۵ به وعده‌های خود عمل کنند

پروتکل کیوتو جهت کاهش انتشار و تسهیل انجام‌ تعهدات کشورهای توسعه‌یافته، مکانیزم‌های انعطاف‌پذیری تحت عنوان مکانیزم‌های مبتنی بر بازار در ماده ١۲ و سایر مواد تنظیم نموده است. براساس این پروتکل، اعضای متعهد می‌توانند با اجرای پروژه‌ها در سایر کشورها، سیاست‌های کاهش انتشار را از لحاظ اقتصادی توجیه‌پذیر نمایند. بدین منظور، پیمان کیوتو جهت ایجاد ساختار مبتنی بر بازار، سه مکانیزم را تعبیه نمود که یکی از آن‌ها مکانیزم توسعه پاک (CDM١٢) می‌باشد. در این مکانیزم، کشورهای توسعه‌یافته جهت تحقق تعهدات خود در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، پروژه‌هایی را در کشورهای درحال توسعه اجرا کرده و به‌ازای هر تن کاهش انتشار معادل دی‌اکسید کربن، یک گواهی کاهش انتشار (CER١٣) دریافت می‌کنند. مراحل اجرای یک پروژه CDM١٢ به‌طور خلاصه عبارتست از:

  • تنظیم قرارداد میان شرکای پروژه
  • تهیه سند طراحی پروژه (Project Document Design) شامل:
    • هدف پروژه
    • شرح جنبه‌های فنی پروژه
    • نقش آن در توسعه پایدار
    • مرزهای پروژه و روش‌شناسی پایه (Baseline Methodology)
    • روابط پیشنهادی برای محاسبه انتشارات گازهای گلخانه‌ای ناشی از فعالیت‌های پروژه
    • توضیح درباره چگونگی برآورده‌شدن شروط افزونگی (Additionality)
    • تخمینی برای عمر عملیاتی پروژه
    • تحلیلی از اثرات زیست‌محیطی پروژه
    • نظرات ذی‌نفعان (Stakeholders Comments)
    • طرح پایش
  • تأیید پروژه: فرآیند ارزیابی فعالیت یک پروژه توسط یک نهاد عملیاتی مستقل منتخب بین‌المللی صورت می‌پذیرد. این ارزیابی باتوجه به الزامات مکانیزم توسعه پاک و باتوجه به سند طراحی پروژه انجام می‌شود. نهاد عملیاتی از روی سند طراحی پروژه پیشنهادی، شرایط آن‌را بررسی و در صورت داشتن شرایط لازم آن را تایید می‌کند.
  • ثبت پروژه: پذیرش رسمی یک پروژه تایید‌شده، به‌عنوان یک فعالیت پروژه‌ای CDM توسط هیات اجرائی.
  • پایش: برنامه پایش بخشی از سند طراحی پروژه است که همراه این سند ارائه می‌شود و موردتصویب هیات اجرائی قرار می‌گیرد.
  • بازبینی، صحه‌گذاری و صدور گواهی: بررسی مستقل و متناوب کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای گزارش‌شده که در نتیجه یک پروژه CDM ثبت‌شده حاصل می‌شود، توسط نهاد عملیاتی انجام می‌گیرد. گواهی کاهش انتشار نیز از طرف نهاد عملیاتی صادر و اعلام می‌شود که در طول یک دوره مشخص، یک پروژه به چه میزان انتشار گازهای گلخانه‌ایِ ناشی از فعالیت‌های انسانی از منابع بررسی‌شده را کاهش داده است. درصورتی‌که پروژه از نوع کوچک مقیاس نباشد، مرحله تایید پروژه که قبل از اجرای پروژه است و مرحله بازبینی که بعد از اجرای پروژه است توسط دو نهاد عملیاتی مختلف انجام می‌گیرد.


در سال‌های اخیر، اقدامات داوطلبانه کاهش انتشار یکی از موضوعات کلیدی در گفتگوهای فرایند کنوانسیون تغییر آب‌و‌هوا محسوب می‌شود. درحال حاضر NAMAs١٧ به‌عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در کشورهای درحال توسعه برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای محسوب می‌شود.

درک مفهوم NAMAs١٧ مستلزم این است که بدانیم فرایند گفتمان‌های بین‌المللی در زمینه تغییر آب‌و‌هوا از زمان پذیرش کنوانسیون در سال ١٩٩۲ تاکنون چگونه بوده است. به‌همین منظور، مهم‌ترین نشست‌ها را که منجر به معرفی اقدامات مناسب ملی کاهش انتشار شد به‌طور خلاصه مرور می‌کنیم.

ماده ۴ کنوانسیون تغییر آب‌و‌هوا بر مشارکت همه اعضا برای بهبود وضعیت تغییر آب‌و‌هوا تاکید می‌کند. بر این اساس، کشورهای عضو، متعهد به کاهش انتشار شده‌اند. البته در جلسات بعدی کنوانسیون (پس از سال ١٩٩۲) مقرر شد کشورهای توسعه‌یافته، متعهد به کاهش انتشار بر پایه انتشار سال ١٩٩٠ شوند و درمورد کشورهای درحال توسعه، تعهدی تعیین نشد.

طی نشست‌های بعدی اعضای کنوانسیون، دو تصمیم مهم در نشست کیوتو و نشست بالی اتخاذ شد که به‌ترتیب با عناوین پروتکل کیوتو و برنامه‌کاری بالی BAP١۸ شناخته شده است.

پروتکل کیوتو: پروتکل کیوتو در سال ١٩٩٧ در سومین نشست اعضای کنوانسیون تغییر آب‌و‌هوا منعقد شد و اولین گام کلیدی برای عمل به تعهدات کاهش انتشار گاز کشورهای توسعه‌یافته بود. در این پروتکل کشورهای توسعه‌یافته متعهد شدند که میزان انتشار کلی خود را طی سال ۲٠٠۸ تا ۲٠١۲ به‌میزان 2.5درصد زیر میزان انتشار در سال١٩٩٠ برسانند. اما برای کشورهای درحال توسعه تعهدی تعیین نشد.

برنامه‌کاری بالی١۸: مهم‌ترین گام برای درگیر کردن کشورهای درحال توسعه برای اجرای فعالیت‌های کاهش انتشار، در نشست بالی در سال ۲٠٠٧ در سیزدهمین نشست اعضای کنوانسیون تغییر آب‌و‌هوای سازمان ملل (COP13) برداشته شد. در این نشست، فرایند جدیدی برای اجرای کنوانسیون مطرح شد که برای افزایش فعالیت‌های کاهش انتشار، اقدامات مناسب ملی کاهش انتشار برای کشورهای درحال توسعه پیشنهاد گردید. در این فرایند، توسعه پایدار، به‌کارگیری فناوری‌های کارآمد، ایجاد زیرساخت و ظرفیت‌های تامین منابع مالی به‌عنوان مبانی اصلی این مکانیزم مطرح شد. اندازه‌گیری (کنترل)، گزارش‌گیری و صحه‌گذاری میزان انتشار نیز موردتاکید قرار گرفت و این امر، پایه‌ای برای NAMAs١٧ بود. آنچه در این پیشنهاد به‌عنوان شاخص مطرح شده بود، الزام سه اقدام مهم اندازه‌گیری، گزارش‌دهی و صحه‌گذاری MRV١٩ میزان انتشار برای کشورهای درحال توسعه بود.

از کپنهاگ (COP15) تا دوربن (COP17): نشست‌های متوالی اعضا شامل نشست کپنهاگ (COP15 سال ۲٠٠٩)، کانکن (COP16 سال ۲٠١٠) و نشست دوربن (COP17 سال ۲٠١١)، چارچوب جدید کاهش انتشار را برای کشورهای درحال توسعه رقم زد. ماده ۴-٧ کنوانسیون تغییر آب‌و‌هوا بوضوح به این موضوع اشاره دارد که فعالیت‌های کاهش انتشار در کشورهای درحال توسعه باید مورد حمایت بین‌المللی قرار گیرد. به این ترتیب، در سال ۲٠٠٩ در COP15 مطرح شد که کشورهای درحال توسعه برای اجرای NAMAs١٧ می‌توانند به‌دنبال حمایت بین‌المللی باشند و اقداماتی که از حمایت‌های بین‌المللی بهره‌مند می‌شوند، می‌بایست توسط مراجع بین‌المللی نیز اندازه‌گیری، گزارش‌دهی و صحه‌گذاری (MRV١٩) شوند. در نشست کانکن در سال۲٠١٠ نیز برای کشورهای درحال توسعه یک هدف عمومی که مورد توافق همگان بود، تعریف شد: "کشورهای درحال توسعه اقدامات مناسب کاهش انتشار را با هدف ایجاد تغییر در میزان انتشار BAU٢٠ در سال۲٠۲٠ انجام دهند" و این اولین گام مشخص برای تدوین چارچوب کاهش انتشار کشورهای درحال توسعه بود. طبق این توافق مقرر شد که کشورهای توسعه‌یافته می‌بایست منابع مالی، فناوری و زیرساخت لازم برای آماده‌سازی و اجرای اقدامات مناسب کاهش انتشار گاز در کشورهای درحال توسعه را فراهم آورند. درضمن مقرر شد، یک مرجع Web-based ایجاد و ارتقا یابد تا اینگونه پروژه‌ها در آن ثبت شود. همچنین، انجام سه اقدام MRV١٩ برای پروژه‌هایی که از منابع مالی ملی حمایت می‌شوند، منوط به رعایت چارچوب کنوانسیون‌های بین‌المللی گردید.

دوحه (COP18 سال ۲٠١۲) و بعد از آن: اعضا توافق کردند که یک برنامه‌کاری برای پروژه‌های متنوع NAMAs١٧ در آینده تدوین شود. این برنامه‌کاری بر موارد زیر تمرکز خواهد داشت:

  • اطلاعات موردنیاز برای درک بیشتر NAMAs١٧
  • شناسایی نیازها برای حمایت،آماده‌سازی و اجرای NAMAs١٧
  • نقش ثبت پروژه‌های NAMAs١٧ در تطابق با حمایت‌های بین‌المللی

همانطور که گفته شد، کشورهای درحال توسعه اقدامات کاهش انتشار را در راستای برنامه‌های توسعه پایدارشان انجام خواهند داد تا در اهداف جهانی تغییر آب‌و‌هوا مشارکت نمایند.

اعضای کنوانسیون تغییر آب‌و‌هوا در نشست شانزدهم (کانکن سال۲٠١٠) اعلام کردند که کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای به‌طور قطع الزامی است تا متوسط دمای جهانی تا پایان قرن بیستم، بیش از ۲ درجه سانتی‌گراد افزایش نیابد. از سوی دیگر،IPCC١ در گزارش ارزیابی چهارم خود در سال ۲٠٠٧ اعلام کرد که اگر غلظت گازهای گلخانه‌ای ۴۵٠ppm معادل Co2 باشد، احتمال افزایش دمای تعادلی به‌میزان ۲درجه سانتی‌گراد، حدود ٣٠ تا ٧۵درصد است. گزارشی که توسط UNEP٣ در سال۲٠١٠ منتشر شد، بیان می‌کند که اگر محدودیت دمایی ۲ درجه سانتی‌گراد رعایت شود، در سال ۲٠۲٠ میزان انتشار به‌حدود ۴۴ گیگاتن معادل Co2 می‌رسد. اما اگر تحت سناریوی BAU٢٠ پیش برویم، انتشار جهانی در سال۲٠۲٠ به ۵٦ گیگاتن معادل Co2 می‌رسد‌. لذا، برای همسو بودن با سناریوهای جهانی کاهش انتشار، توجه و پیاده‌سازی برنامه‌های کاری که در نشست‌های اعضای کنوانسیون مطرح می‌شود، از وظایف کشورهای عضو از جمله جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود. یکی از برنامه‌های مطرح در این زمینه، اقدامات مناسب ملی کاهش انتشار (NAMAs١٧) است.

همانطور که در قبل اشاره شد، درک مفهوم NAMAs١٧ به برنامه‌کاری بالی١۸ و پیش از آن بر می‌گردد. BAP١۸ عبارت است از اقدامات ملی مناسب کاهش انتشار در کشورهای درحال توسعه برای دستیابی به توسعه پایدار با استفاده از حمایت مالی، فناوری کارآمد و ایجاد زیرساخت به‌طوری‌که این اقدامات قابل اندازه‌گیری، گزارش‌گیری و صحه‌گذاری(MRV١٩) باشند.

برای اینکه ببینیم اقدامات مناسب (Nationally Appropriate) به چه معناست، بهتر است کنوانسیون را بررسی کنیم. کنوانسیون تاکید می‌کند که اقدامات کاهش انتشار که توسط کشورها انجام می‌شود باید برطبق ظرفیت زیرساختی آن‌ها باشد و شرایط متفاوت اجتماعی و اقتصادی کشورها در این اقدامات لحاظ گردد. در واقع، توسعه اجتماعی، اقتصادی و ریشه‌کنی فقر جزو اولین اولویت‌های کشورهای درحال توسعه محسوب می‌شود و NAMAs١٧‌ها باید طوری اجرایی شود که درچارچوب اهداف توسعه پایدار باشند. این بدین معنی است که می‌بایست اولویت‌های توسعه پایدار واستراتژی‌های مربوطه را در برگیرد. به‌طوریکه قابل اندازه‌گیری، گزارش‌دهی و صحه‌گذاری باشند و به لحاظ مالی، فناوری و زیرساختی، قابل حمایت از سوی کشورهای توسعه‌یافته نیز باشند. نکته قابل‌توجه این است که کشورهای درحال توسعه می‌توانند این اقدامات را با استفاده از منابع مالی خودشان نیز انجام دهند.

١) آیا NAMAs الزام قانونی هم دارد؟ چارچوب کاهش انتشار برای کشورهای درحال توسعه در نشست شانزدهم در کانکن (COP16 سال ۲٠١٠) موردتوافق قرار گرفت و مبنای آن اقدامات و تلاش‌های داوطلبانه است. این موضوع در توافق‌نامه کانکن بیان شد و در آن به کشورهای درحال توسعه‌ای که تمایل به انجام اقدامات داوطلبانه داشتند، اعلام گردید که اطلاعات مربوط به اقدامات مناسب ملی کاهش انتشار خود را ثبت نمایند. اگرچه این تصمیم در نشست اعضای کنوانسیون تغییر آب‌و‌هوا مطرح شد، اما اقدامات مناسب ملی کاهش انتشار، به‌خودی خود جزو مصوبات نشست مذکور نبود. بنابراین، باتوجه به ضوابط کنوانسیون تغییر آب‌و‌هوا، NAMAs١٧ها جنبه قانونی ندارند. البته ممکن است اعضا تصمیم بگیرند که در آینده آن‌را جزو مصوبات بیاورند. بنابراین، چون NAMAs١٧ در مصوبات نشست اعضاء نمی‌باشد و ضمیمه آن بوده است، نمی‌تواند جنبه الزام قانونی داشته باشد.

درحال حاضر، اقدامات داوطلبانه کاهش انتشار که به‌صورت ملی انجام شده است، ناشی از گفتمان‌های بین‌المللی است وکشورها به‌صورت داوطلبانه NAMAs١٧ها را در UNFCCC٢۵ ثبت می‌کنند و این NAMAs١٧ها تنها به‌دلایل عرفی برای کشورها الزام دارد. در مواردی‌که کشورها NAMAs١٧ را در قوانین ملی خود وارد کنند، NAMAs١٧ها الزام قانونی پیدا می‌کند و اگر الزام قانونی داشته باشند، اجرای آن با استفاده از کمک‌های بین‌المللی و حمایت‌های کشورهای توسعه‌یافته، محتمل‌تر خواهد بود.

۲) چرا NAMAs١٧ در کشورهای مختلف، متفاوت است؟ نظر به اینکه NAMAs١٧ ماهیت ملی دارد، باید انتظار داشت NAMAs١٧های ثبت‌شده بسته به‌ویژگی‌های اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی و زیرساختی کشورها اهداف متفاوتی را دنبال کنند. این مساله یکی از دلایلی است که سبب‌شده اهداف NAMAs١٧ تاکنون در تصمیمات نشست اعضا، شفاف نشود. تنوع در NAMAs١٧، به‌طور غیرمستقیم در نشست کانکن (سال ۲٠١٠) موردبحث قرار گرفت که در توافقات این نشست به شناسایی شرایط گوناگون کشورها اشاره شده است:

برای درک تنوع NAMAs١٧های ثبت شده کاهش انتشار، باید شرایط گوناگون کشورهای درحال توسعه شناسایی گردد. بنابراین، این توافقات به‌وضوح به گوناگونی موضوعات به‌دلیل شرایط گوناگون کشورهای درحال توسعه اشاره دارد. از سویی دیگر، در نشست دوحه (COP18 سال ۲٠١۲) ، برنامه‌کاری برای شناخت تنوع NAMAs١٧ (موارد ١ تا ٣) فوق تدوین شد. در این برنامه می‌بایست مفهوم تفاوت بین کشورهای درحال توسعه مشخص گردد، زیرا تنها درک صحیح این تفاوتهاست که مشخص می‌کند توانایی مالی و زیر ساختی کشورهای درحال توسعه برای اجرای NAMAs١٧ در چه حد است. در واقع، انتظار می‌رود کشورهایی که توانایی مالی و زیرساختی بیشتری دارند، پروژه‌های بیشتری را در قالب NAMAs١٧ حمایت نمایند.

نکته: درحال حاضر، CDM١٢ برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار در کشورهای درحال توسعه قابل استفاده است و NAMAs١٧ نیز به‌عنوان ساز‌وکار نوین و بدون الزام قانونی مدنظر قرار گرفته است. علی‌رغم اینکه به‌نظر می‌رسد، اجرای NAMAs١٧ از بکارگیری CDM١٢ برای کاهش انتشار آسانتر است، اما تعریف پروژه‌ها در قالب NAMAs١٧ نیز مانند CDM١٢ به تدوین چارچوب اجرایی و مشخص‌نمودن جزییات آن نیاز دارد. بنابراین شناسایی اطلاعات موردنیاز برای توضیح این چارچوب و تدوین برنامه اجرایی برای "یک اقدام مشخص کاهش انتشار"، بسیار حائز اهمیت است. نظر به اینکه هدف از NAMAs١٧ بسیار گسترده است. برای تعریف بعضی از این اقدامات، استراتژی‌های تدوین‌شده، سیاست‌ها و قوانین کشور، مبنا قرار می‌گیرند ولی برخی دیگر، تنها درچارچوب پروژه تعریف می‌شوند.

صندوق اقلیم سبز٢٣ بزرگترین صندوق اختصاص‌یافته در جهان است که به کشورهای درحال توسعه کمک می‌کند تا میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را کاهش دهند و توانایی آن‌ها در سازگاری با تغییر اقلیم را افزایش دهند. این صندوق در سال ۲٠١٠ توسط کنوانسیون ایجاد و در سال ۲٠١۴ عملیاتی شده است. دبیرخانه این صندوق در کره‌جنوبی می‌باشد.

  • موضوعات مدنظر صندوق:
    • کاهش انتشار (Mitigation):
      • برق و انرژی کم انتشار
      • روش‌های کم انتشار حمل‌و‌نقل
      • شدت انرژی ساختمان‌ها، شهرها، صنایع و وسایل
      • کاربری زمین و جنگل‌ها
    • سازگاری (Adaptation):
      • معیشت مردم، جوامع و مناطق
      • سلامت و رفاه مردم، امنیت غذا و آب
      • زیرساخت‌ها و محیط زیست ساخته شده
      • اکوسیستم و خدمات مرتبط
  • چارچوب تخصیص بودجه به پروژه‌ها:

    اعتبارات صندوق در قالب Grant و Equity ،Loan ،Guarantee می‌باشد که تقسیم‌بندی آن به‌صورت ذیل است:

    • تامین اعتبار به نسبت مساوی بین اقدامات:
      • کاهش انتشار
      • سازگاری
        • کشورهای کمتر توسعه‌یافته
        • کشورهای جزیره‌ای کوچک
        • سایر کشورهای درحال توسعه
    • تامین اعتبار برای بخش خصوصی
    • تامین اعتبار برای آماده‌سازی دبیرخانه GCF٢٣ در کشورها
    • اعطای وام‌های بلندمدت
  • انواع پروژه‌ها به تفکیک مقیاس:انواع پروژه‌ها به تفکیک مقیاس
  • معیارهای سرمایه‌گذاری GCF٢٣:
    پتانسیل توسعه پایدارمنافع اقتصادی، سلامتی، اجتماعی و محیط‌زیستی که مطابق با یکی از اهداف توسعه پایدار می‌باشد، در پروژه به چه میزان محقق می‌شود؟
    کارایی و اثر بخشیشاخص کاهش انتشار: چه میزان کاهش انتشار محقق شده است؟
    شاخص سازگاری: یا تعداد کل ذی‌نفعان مستقیم و غیرمستقیم و تعداد ذی‌نفعان نسبت به کل جمعیت چه میزان است؟
    پتانسیل تغییر الگومیزان تغییر ظرفیت و تکرارپذیری پروژه و همچنین تحول‌برانگیز بودن و نوآورانه بودن پروژه چگونه است؟
    پاسخگویی به نیازهای دریافت کنندگانپروژه تا چه اندازه‌ای گروه‌های آسیب‌پذیر، موانع تامین ملی و سطح قرارگرفتن درمعرض خطرات اقلیمی را در داخل کشور، مدنظر قرار داده است؟
    ارتقای دارایی‌های کشوریآیا پروژه با برنامه‌های زیست‌محیطی کشور متناسب است و یا اهداف ایده اولیه پیشنهادی با اولویت‌های استراتژی‌های اقلیمی کشور همسویی دارد؟
    بهره وری و اثر بخشیبا اجرای پروژه و حصول به نتایج، میزان به‌صرفه بودن آن از منظور شاخص‌های کاهش انتشار و سازگاری چقدر می‌باشد؟
  • مراحل ثبت پروژه در کشور:
    • تدوین ایده اولیه پروژه
    • انتخاب نهاد واسطه معتبر (AE٢١)
    • در جریان قراردادن NDA٢٢ با ارسال نامه رسمی به‌همراه ایده اولیه
    • اخذ تاییدیه کمیته ملی مکانیزم‌های مالی تغییر اقلیم
    • ارسال ایده اولیه به دبیرخانه بین المللی GCF٢٣ توسط AE٢١
    • تدوین پیشنهاد تامین مالی درصورت پذیرش ایده اولیه
    • اخذ نامه LOA٢۴ از NDA٢٢ بعد از تاییدیه کمیته ملی مکانیزم‌های مالی تغییر اقلیم
    • تایید، رد یا اصلاح پروژه توسط دبیرخانه GCF٢٣
    • انعقاد توافق‌نامه و اخذ کمک مالی درصورت پذیرش نهایی

تغییر اقلیم به عنوان یکی از خطرهای جدی که توسعه پایدار را در ابعاد مختلف زیست‌محیطی، سلامت انسان، امنیت غذایی، فعالیت‌های اقتصادی، منابع طبیعی و ساختارهای زیر بنایی تهدید می‌کند، موردارزیابی قرار گرفته است. این تغییرات در الگوهای آب‌و‌هوایی زندگی انسان و سایر موجودات را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در بسیاری از موارد در مناطق مختلف باعث بروز مشکلاتی مانند مهاجرت، کاهش سطح درآمد کشاورزان و دامداران، افزایش خسارت‌های جانی و مالی ناشی از بلایا و... شده است. لذا، سازگاری نسبت به تغییرات رایج اقلیم و تغییرات بالقوه اقلیمی، پیش‌شرط توسعه پایدار و کاهش فقر بوده و باید در فرایندهای مدیریتی لحاظ گردد. اهمیت این موضوع به‌حدی است که کنوانسیون تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد دو گزینه را برای حل نسبی مشکلات ناشی از تغییرات اقلیمی معرفی نموده است. کاهش شدید و پایدار در انتشار گازهای گلخانه‌ای (Mitigation) همراه با سازگاری (Adaptation) با تغییر اقلیم.

IPCCC سازگاری را به دو گروه اصلی تقسیم می کند:

  • خودسازگاری (Autonomous Adaptation): که با اتکا به ویژگی‌های فردی مانند آنچه در سیستم‌های طبیعی و محیط‌های جانوری اتفاق می‌افتد.
  • سازگاری برنامه‌ریزی شده (Planned Adaptation): که نتیجه سیاست‌گذاری‌های سامان‌یافته براساس آگاهی و ارزیابی از تغییر شرایط می‌باشد.

به‌این ترتیب، سازگاری برنامه‌ریزی شده به هرگونه اقدامات فرایندی، عملیاتی و نهادی برای پاسخ به تبعات اکولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی تغییر اقلیم به‌طوری‌که قابلیت فردی و اجتماعی در غلبه یا جذب تنش‌های این پدیده بالا رفته و در عین‌حال، از فرصت‌های جدید آن نیز بهره‌مندی صورت پذیرد و نهایتاً خسارات حداقل و منافع حداکثر گردد.

رویکرد سازگاری با تغییر اقلیم: رویکردهای مختلفی برای برنامه‌ریزی سازگاری تعریف شده است که یکی از آن‌ها به دو مسیر اصلی شامل « بالا به پایین » و « پایین به بالا » اشاره دارد. در مسیر « بالا به پایین » چشم‌اندازهای اقلیمی تحت طیف وسیعی از سناریوهای تولید گازهای گلخانه‌ای وارد برآورد اثرات می‌شوند و در هر مرحله از این رویکرد عدم‌قطعیت افزایش می‌یابد. در مقابل، رویکرد « پایین به بالا » بر کاهش آسیب‌پذیری از نوسانات آب و هوای گذشته و کنونی تمرکز دارد. در این رویکرد بر تحلیل وضعیت سیستم و شناخت بسترهای مرتبط و بر کاهش آسیب‌پذیری اجتماعی و اقتصادی تمرکز شده است.

رویکردهای بالا به پایین و پایین به بالا برای سیاست سازگاری اقلیمی

[ شکل ۲– رویکردهای بالا به پایین و پایین به بالا برای سیاست سازگاری اقلیمی ]

در تقسیم‌بندی دیگری که برنامه توسعه سازمان ملل متحد (UNDP) با عنوان « چارچوب سیاست سازگاری برای تغییرات اقلیمی » (Adaptation Policy Frameworks for climate change) ارائه نموده است، چهار رویکرد به‌شرح زیر برای طرح‌های سازگاری ارائه شده است:

  • خطر-محور (Hazard-Based Approach): آسیب‌پذیری و خطرات ممکن را ارزیابی می‌نماید و سپس با استفاده از سناریوهای اقلیمی، تغییرات مکانی و زمانی آسیب‌پذیری‌های سیستم و یا خطرات مربوط را ارزیابی می‌کند.
  • آسیب‌پذیر-محور (Vulnerability-Based Approach): بر ویژگی‌هایی از سیستم تمرکز دارد که باعث آسیب‌پذیری می‌شود و عبور از آستانه‌های آسیب‌پذیری به‌دلیل تغییر اقلیم را بررسی می‌نماید.
  • ظرفیت سازگاری-محور (Adaptive-Based Approach): تلاش دارد تا ظرفیت‌های فعلی را ارزیابی کند و سپس راهکارهای ممکن که می‌تواند موجب افزایش آن گردند را پیشنهاد کند. در نتیجه سیستم می‌تواند بهتر با تغییر اقلیم و نوسانات آن مقابله کند.
  • سیاست-محور (Policy-Based Approach): مجموعه‌ای از سیاست‌های جدید را می‌آزماید تا از استواری لازم در شرایط اقلیم بر‌خوردار باشند و یا سیاست‌های فعلی را ارزیابی می‌کند که بتوانند چشم‌اندازهای تغییر اقلیم را مدیریت نمایند.

لازم به ذکر است، می توان در مواقع لازم ترکیبی از رویکردها را به کار گرفت.

راهبردهای سازگاری با تغییر اقلیم:

  • توسعه انسانی
  • امنیت معیشتی
  • مدیریت خطرات ناشی از تغییر اقلیم
  • مدیریت اکوسیستم
  • برنامه‌ریزی برای کاربری اراضی
  • ساختار – فیزیکی (گزینه‌های مهندسی، فناوری، گزینه‌های مبتنی‌بر اکوسیستم، خدمات)
  • نهادی (گزینه‌های اقتصادی، قوانین و مقررات، سیاست‌ها و برنامه‌های ملی و حکومتی، گزینه‌های آموزشی و عملکردی)

جاری‌سازی: یکپارچه‌سازی اهداف، راهبردها، سیاست‌ها و اقدامات سازگاری در بودجه، فرایندها و سیاست‌های توسعه ملی و منطقه‌ای در تمامی سطوح و مراحل.

کمیته مکانیزم توسعه پاک:

شرکت ملی نفت ایران با دارا بودن مجتمع‌های بزرگ صنعتی در بخش تولید نفت‌و‌گاز، از قابلیت بسیار خوبی برای استفاده از مکانیزم توسعه پاک (CDM١٢) در طرح‌ها و پروژه‌های خود برخوردار است. پروژه‌هایی نظیر جمع‌آوری گازهای همراه نفت در مناطق مختلف عملیاتی و بهینه‌سازی مصرف انرژی و سوخت در صنایع تحت پوشش از مهم‌ترین این طرح‌ها هستند که با به‌کارگیری مکانیزم توسعه پاک در آن‌ها ضمن ایجاد درآمدهای جدید و اقتصادی کردن این طرح‌ها، امکان تامین مالی این پروژه‌ها از مبادی بین‌المللی تسهیل می‌شد. لذا، در سال ١٣٨٥ پس از تایید الحاق جمهوری اسلامی ایران به پروتکل کیوتو توسط شورای نگهبان و تعیین مرجع صلاحیتدار ملی، مدیریت برنامه‌ریزی تلفیقی شرکت ملی نفت ایران با ارائه گزارشی به هیات‌مدیره شرکت ملی نفت ایران ضمن معرفی و تبیین این مطلب، پیشنهاد نمود که کمیته کاری تحت عنوان کمیته مکانیزم توسعه پاک متشکل از نمایندگان شرکت‌های تابعه با راهبری مدیریت برنامه‌ریزی تلفیقی تشکیل و ساز‌و‌کار لازم برای بهره‌گیری از آن‌را در سطح شرکت ملی نفت ایران و شرکت‌های تابعه پیش‌بینی و ارائه نماید. پس از اخذ مصوبه هیات‌مدیره شرکت ملی نفت ایران، مدیریت برنامه‌ریزی تلفیقی/ معاونت نظارت بر مصرف انرژی و ارزشیابی طرح‌ها به‌عنوان متولی مکانیزم توسعه پاک در شرکت ملی نفت ایران معرفی شد.

اقدامات صورت گرفته توسط کمیته مکانیزم پاک:
  • فرهنگ‌سازی و برگزاری اولین همایش شناسایی استفاده از فرصت‌های مکانیزم توسعه پاک در شرکت ملی نفت ایران (بهمن ١٣٨٦)
  • عقد قرارداد درچارچوب مکانیزم توسعه پاک در طرح ارسال زودهنگام گاز سروش و نوروز به خارگ (١٣٨٧) و ثبت اولین پروژه CDM١٢ جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل
  • برگزاری مناقصه برای عقد قرارداد در چهارچوب مکانیزم توسعه پاک در طرح‌های آماک و جمع‌آوری گازهای همراه سیری (١٣٨٨-١٣٨٧)
  • مبادله تفاهم‌نامه با شرکت نروژی (CL: Carbon Limits AS - ١٣٨٨-١٣٨٧)
  • برگزاری مناقصه برای عقد قرارداد در چهارچوب مکانیزم توسعه پاک در طرح‌های جمع‌آوری گازهای همراه نفت‌شهر و هنگام (١٣٨٨)
  • عقد قرارداد با پژوهشگاه صنعت‌نفت برای پتانسیل‌سنجی مکانیزم توسعه پاک در شرکت بهره‌برداری مارون (١٣٨٨-١٣٨٧)
  • تهیه چارچوب قرارداد موردقبول شرکت ملی نفت ایران برای عقد قرارداد مکانیزم‌های توسعه پاک
وضعیت پروژه‌های CDM١٢:

تا پایان خرداد ١۴٠١، به تعداد ٧۸۴۵ پروژه CDM١٢ از ٩۴ کشور درحال توسعه در UNFCCC٢۵ ثبت شده است که سهم ۲٠ کشور اول به‌شرح جدول ذیل می‌باشد:

ردیفکشورتعداد پروژه‌های ثبت‌شده
١چین٣۸٧٦
۲هند١٧٦۵
٣برزیل٣۸۵
۴ویتنام۲٦٠
۵مکزیک۲٠۴
٦مالزی١۵۸
٧تایلند١۵۵
۸شیلی١۲۵
٩کره١٠۵
١٠فیلیپین٧٧
١١آفریقای جنوبی٧١
١۲کنیا٧٠
١٣پرو٦۴
١۴پاکستان۴١
١۵فلسطین - اکوادور٣٦
١٦هندوراس٣۴
١٧پاناما - سریلانکا۲٦
١۸اوروگوئه۲۵
١٩مصر۲٣
۲٠ایران۲۲

تا پایان خرداد ١۴٠١، تعداد پروژه‌های CDM١٢ ثبت‌شده ۲۲مورد بوده که مربوط به صنعت نفت‌و‌گاز می‌باشند.

تاریخ ثبتعنوان پروژهکشور مشارکت‌کننده در اجرای پروژهمتدولوژی مورداستفادهمیزان کاهش انتشار
(Mtonnes/year)
23Nov09جمع‌آوری زودهنگام و استفاده از گازهای همراه میادین سروش و نوروزنروژAM0009ver3۴٦٣١۲۲۲۴۲۲
02Apr11تغییر نوع سوخت کارخانه نیشکر سلمان فارسیسوییسAMS-III.B.ver14٣۲٩۸۵۴٦۴۴
تغییر نوع سوخت کارخانه نیشکر دعبل خزاعی۵۵١٠٧۴٦۵٠
تغییر نوع سوخت کارخانه نیشکر امیرکبیر۵۵۸۸۵۴٣١۸
تغییر نوع سوخت کارخانه نیشکر امام خمینی٣١۵۲۵۴٦۴٦
29Apr11تغییر نوع سوخت کارخانه نیشکر حکیم فارابی۲٧۵١٦۴٦۴٩
22Jul11تغییر نوع سوخت کارخانه نیشکر میرزا کوچک‌خان۸٠٩٧۲۴۵٦١
03Feb12لندفیل تبدیل گاز به انرژی در مشهدهلندACM0001ver11۵۴٠٦٠۴٧۵٣
27Mar12تبدیل نیروگاه تک چرخه‌ای به سیکل ترکیبی در نیروگاه سنندجسوییسACM0007ver4۸٠٩٧۲۴۵٦١
تبدیل نیروگاه تک چرخه‌ای به سیکل ترکیبی در نیروگاه شیروان٦٩٣٦١۲۵۵١۵
تبدیل نیروگاه تک چرخه‌ای به سیکل ترکیبی در نیروگاه جهرم٧۸٣٣٣۲۵۴٦٩
15Nov12نیروگاه آبی کوچک پیران---AMS-I.D.ver17۸٩٧٠٦۴۵۵٦۲
31Dec12جداسازی کاتالیستی اکسیدنیتروژن از واحد اسید نیتریک پتروشیمی شیرازسوییسAM0028ver5۴١۸٧٣٠۸۲۴٩
19Jun14نیروگاه سیکل ترکیبی گناوه---AM0029ver3٧٠۲۸۴٩٩۸٩۵
29Dec14نیروگاه سیکل ترکیبی پاره‌سر١٦١۵۲۵١٩۸١۴
01May15بازیافت گاز مشعل در پالایشگاه گازی سرخون و قشمAMS-III.BI۴۸۲٦٠١٠١۴۴
13May15نیروگاه آبی ١٣٠ مگاواتی ارسACM0002ver16٦١٦۸٧۵٩۸۵٦
01Sep15مزرعه بادی کهکACM0002ver15١۵٣٠٩٠١٠١٧٣
23Jun16بازیافت بیوگاز و تولید CHP در بخش ۵و٦ واحد تصفیه فاضلاب جنوب تهرانAMS-III.H.ver18
AMS-I.C ver20		٧۲٦٧٧١٠۲٠٧
27Jun16واحد تولید آب شرب در جزیره قشمAM0102١٣۴۴۵۵١٠١٦١
29Jul16بازیافت بیوگاز و تولید CHP در بخش ١و۲ واحد تصفیه فاضلاب جنوب تهرانAMS-III.H.ver18
AMS-I.C ver20		٧۲٦٧٧١٠۲٠٦
13Jun17بازیافت گاز مشعل در پالایشگاه نفت تبریزAMS-III.P٣٠۲١۵١٠٣٦٧
ردیفکشورتعداد پروژه‌های ثبت‌شده
١ایران۲۲
۲الجزایر۲
٣عراق٠
۴کویت۲
۵لیبی۲
٦قطر۲
٧عربستان سعودی٦
۸امارات متحده عربی١۵
٩اکوادور٣٦
١٠آنگولا١
١١ونزوئلا٠
١۲کنگو٠
  • مسئولیت نظارت و تحلیل گزارشات داخلی و بین‌المللی مربوط به تغییر اقلیم و سازوکارهای مربوطه.
  • مسئولیت راهبری و نظارت در زمینه بررسی و معرفی معاهدات و سازوکارهای بین‌المللی مرتبط با طرح‌های محیط‌زیست و تغییر اقلیم و ضوابط و مقررات حاکم بر آن‌ها در ابعاد مختلف فنی، مالی، حقوقی و غیره.
  • مسئولیت تدوین رویه‌های مناسب جهت پیاده‌سازی سازوکارهای مربوط به محیط‌زیست و تغییر اقلیم در سطح شرکت ملی نفت ایران و با همکاری مدیریت‌ها/ ادارات مربوطه و در چارچوب قوانین و مقررات.
  • مسئولیت راهبری و نظارت بر تدوین استراتژی‌های مربوط به ارزیابی مستمر اثرات زیست‌محیطی طرح‌ها و پروژه‌ها در سطح شرکت ملی نفت ایران.
  • مشارکت در برقراری ارتباط موثر با مراجع قانونی صلاحیت‌دار در زمینه تغییر اقلیم و مسئولیت‌های اجتماعی.
  • مسئولیت نظارت بر روند اخذ اعتبارات و عواید حاصل از اجرای طرح‌های محیط‌زیست و کاهش نشر کربن مطابق با معاهدات بین‌المللی.
  • مسئولیت راهبری و نظارت بر فروش اعتبارات کربن حاصل از طرح‌های کاهش نشر.
  • راهبری و نظارت در زمینه تحقیق و مطالعه در مورد بازار کربن و سایر مکانیزم‌های مالی مربوط به کاهش نشر کربن.
  • مشارکت در بهبود شاخص‌های توسعه پایدار در سطح شرکت ملی نفت ایران ازطریق راهبری پروژه های مربوطه، رفع چالش‌های آن‌ها و برقراری تعامل میان ذینفعان.
  • مشارکت در تدوین نقشه راه کاهش انتشار شرکت ملی نفت ایران و بروزرسانی آن.

همایش‌ها:

عبدالمحمد دلپریش

سخنرانی مهندس دلپریش در همایش مدیران‌ارشد
عبدالرضا اسدی

سخنرانی مهندس اسدی درخصوص تجربیات استفاده از مکانیزم توسعه پاک
عبدالرضا اسدی

سخنرانی مهندس اسدی به مناسیت روز ایمنی در سال ١٣٩۲

پیوندها:

پی‌نوشت:

  • ١. Intergovermental Panel on Climate Change
  • ٢. World Meteorological Organization
  • ٣. United Nation Environment Program
  • ۴. Intergovermental Negotiating Committee
  • ۵. Conferences Of Parties
  • ٦. Subsidiary Body for Implementation
  • ٧. Subsidiary Body for Scientific & Technological Advice
  • ۸. Conferences of the Parties serving as the meeting of the Parties to the Kyoto Protocol
  • ٩. Conferences of the Parties serving as the meeting of the Parties to the Paris Agreement
  • ١٠. Emission Trading
  • ١١. Joint Implementation
  • ١٢. Clean Development Mechanism
  • ١٣. Certified Emission Reductions
  • ١۴. Ad Hoc Working Group on further commitments for Anex-1 parties under Kyoto Protocol
  • ١۵. Ad Hoc Working Group on Long-Term Cooperative Action under Convention
  • ١٦. Green Environment Facilities
  • ١٧. Nationally Appropriate Mitigation Actions‌‌
  • ١۸. ‌‌Bali Action Plan
  • ١٩. Monitoring, Reporting & Verifaction
  • ٢٠. Business As Usual
  • ٢١. Accredited Entities
  • ٢٢. National Designated Authority
  • ٢٣. Green Climate Fund
  • ٢۴. Letter Of Approve
  • ٢۵. United Nations Framework Convention on Climate Change

Phone: تهران، تقاطع خیابان‌های حافظ و رودسر و طالقانی، پلاک ١٨، مرکزی سوم شرکت ملی نفت ایران، مدیریت برنامه‌ریزی تلفیقی
* طبقه ٤، اتاق ٤٠٨، معاونت ارزشیابی و نظارت بر عملکرد و نظام‌های ایجاد طرح‌ها
* طبقه ٢، اتاق ٢٠٧، کارشناسان ارزشیابی و نظارت بر عملکرد طرح‌های محیط‌زیست و کاهش نشر کربن

Phone: ٨٨٩٤٣٨١٨ - Fax: ٨٨٩١٤٧٧٦ - Email: n.mayahiarab@nioc.ir - e.taheri@nioc.ir

منوی اصلی: